Przyswajalność kurkuminy

Kurkumina jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy polifenoli. Ma charakterystyczny intensywny żółtopomarańczowy kolor, dlatego stosowana jest w przemyśle spożywczym i kosmetycznym jako barwnik. Występuje w kłączach ostryżu długiego (Curcuma longa L.), nazywanego też ostryżem Zohary, ostryżem indyjskim, szafranem indyjskim lub kurkumą – pod tą ostatnią nazwą jest najbardziej znana. Jest byliną z rodziny imbirowatych. Rośnie dziko, jest też uprawiana w krajach o klimacie tropikalnym.

Kurkuma jest składnikiem m.in. przyprawy curry, stosuje się ją w produkcji wyrobów cukierniczych, margaryn, serów i innych produktów spożywczych do barwienia żywności, także w przemyśle kosmetycznym i odzieżowym do farbowania bawełny, jest też wskaźnikiem chemicznym.
W medycynie i kuchni indyjskiej jest znana od tysięcy lat. Ceni się nie tylko jej walory smakowe, które zawdzięcza olejkom eterycznym, i rzadki kolor, ale przede wszystkim właściwości lecznicze kurkuminy. Tę ostatnią właściwość wykorzystuje się i dziś w produkcji suplementów diety.

Związki bioaktywne

Kurkumina jest jednym z kurkuminoidów, związków zawartych w kłączu ostryżu indyjskiego, jest jej tam 3–5%. Do kurkuminoidów zalicza się również: demetoksykurkuminę, bisdemetoksykurkuminę i cyklokurkuminę. Jednak głównym składnikiem aktywnym jest właśnie kurkumina, odpowiedzialna za silne działanie prozdrowotne. Oprócz niej ostryż zawiera głównie skrobię, mniejsze ilości białka, tłuszcze, witaminy: B1, B2, B3, C oraz składniki mineralne: wapń, żelazo, potas i sód.

Lista korzyści dla zdrowia

Stosowanie kurkuminy sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu organizmu. Wśród najważniejszych jej cech można wymienić:

1. Działanie przeciwzapalne, zapobiegające rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych, jak: choroby serca, miażdżyca, cukrzyca, dolegliwości neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, demencja) oraz nowotwory. Stany zapalne mogą bowiem być początkiem tych groźnych następstw. Kurkumina, blokując zapalenie na poziomie molekularnym, jest bardzo skuteczna w profilaktyce schorzeń. Jej działanie przeciwzapalne polega również na zwalczaniu bakterii, wirusów i grzybów oraz leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.

2. Silne właściwości antyoksydacyjne pozwalają neutralizować wolne rodniki tlenowe, wywołujące m.in.: stres oksydacyjny, uszkodzenie DNA czy degradację neuronów, co z kolei przyspiesza proces starzenia się. Kurkumina nie tylko wyłapuje wolne rodniki, ale także mobilizuje układ odpornościowy do wydzielania specjalnych enzymów przeciwutleniających.

3. Działanie przeciwbólowe – redukuje m.in. bóle stawów, bóle pooperacyjne i inne, gdy jest stosowana w dawce 500 mg na dobę.

4. Ochronę układu krwionośnego – pomaga w obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi, co zmniejsza przenikanie komórek zapalnych (patogennych komórki bakteryjnych, wirusowych lub nowotworowych) do ścian naczyń krwionośnych , redukuje sztywnienie mięśnia sercowego oraz hamuje pojawianie się uszkodzeń na delikatnych wyściółkach naczyń włosowatych (tzw. komórkach śródbłonkowych). Zapobiega też osadzaniu się cholesterolu o niskiej gęstości (LDL) na ściankach tętnic w postaci tzw. blaszek miażdżycowych tworzących złogi, które zwężają i usztywniają naczynia krwionośne. Kurkumina hamuje tworzenie się zakrzepów z płytek krwi. Zapobiega to takim chorobom, jak: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, niewydolność oraz zaburzenia rytmu serca, a także tworzeniu się groźnych zatorów w naczyniach krwionośnych.

5. Wspomaganie funkcjonowania układu nerwowego przez usprawnienie działania mózgu, co wpływa na poprawę pamięci, koncentracji i nastroju oraz zapobiega i leczy choroby neurodegeneracyjne, np. depresję, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona, stwardnienie rozsiane czy niszczenie neuronów związane z wiekiem (demencja starcza). Możliwe jest to dzięki zdolnościom kurkuminy do zwiększania stężenia hormonu wzrostu komórek nerwowych.

6. Przeciwnowotworową aktywność kurkuminy polegającą na hamowaniu wzrostu komórek rakowych na poziomie molekularnym, co zapobiega rozwojowi nowotworu i uniemożliwia przerzuty. Kurkumina wzmacnia też działanie innych leków stosowanych w leczeniu nowotworów.

7. Oczyszczanie wątroby i ochronę przewodu pokarmowego – zapobiega wzdęciom, wymiotom, odbijaniu oraz wrzodom żołądka.

8. Wspomaganie pracy nerek.

9. Leczenie schorzeń skórnych: łuszczycy, trądziku, egzemy, wysypek, swędzenia i pieczenia oraz przyspieszenie gojenia się ran i oparzeń. Kurkumina dodaje też skórze blasku i przez to wydobywa jej młodszy, piękniejszy wygląd; likwiduje zmarszczki, przebarwienia, zaskórniki, stanowi skuteczną ochronę przeciwsłoneczną oraz zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry.

10. Wzmaganie działania niektórych leków.

Problemy z przyswajalnością

Właściwości kurkuminy z pewnością zasługują na wyjątkową uwagę, gdyż może ona okazać się lekiem na bardzo wiele dolegliwości, przede wszystkim tych współcześnie występujących najczęściej, a jednocześnie będących najniebezpieczniejszymi dla zdrowia. Istnieje jednak kłopot z jej przyswajalnością. Badania naukowe wykazały, że po spożyciu nawet bardzo dużej ilości kurkumy po upływie kilku godzin poziom kurkuminy we krwi jest nadal bardzo mały . Dzieje się tak dlatego, że kurkumina jest substancją bardzo słabo rozpuszczalną w wodzie, a więc w niewielkim tylko stopniu absorbującą się z jelita oraz szybko rozkładaną przez wątrobę, która rozpoznaje tę substancję jako obcą, wymagającą wydalenia z organizmu. Istnieje jednak kilka sposobów na polepszenie wchłaniania z przewodu pokarmowego, a dokładniej – istnieje kilka substancji, które wpływają na lepszą jej przyswajalność.

Piperyna

Piperyna występuje na powierzchni ziaren pieprzu. Oprócz tego, że ma charakterystyczny ostro-gorzki smak, ma wiele właściwości prozdrowotnych: hamuje wydzielanie enzymów wątrobowych metabolizujących niektóre leki i substancje, m.in. właśnie kurkuminę. Zaleca się więc dodawanie do potraw kurkumy zawsze w połączeniu w pieprzem. Co ciekawe, biodostępność kurkuminy przyjmowanej wraz z piperyną może wzrosnąć aż o 2000%! Duet ten dużo lepiej zwalcza też komórki rakowe.

Dobre tłuszcze

Kurkumina jest substancją rozpuszczalną w tłuszczach. Ta właściwość fizyczna jest kolejną przyczyną problemów z jej wchłanianiem w jelitach, gdyż bez tłuszczów rozpuszcza się tylko nieznacznie. Rozwiązaniem może więc być dodawanie kurkumy do olejów o cennych właściwościach odżywczych, czyli bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe. Mogą więc być to: olej kokosowy, olej lniany, olej rzepakowy, oliwa z oliwek – oczywiście nierafinowane. Warto również spożywać kurkumę jako dodatek do awokado, które ma w składzie aż 15% tłuszczy jednonienasyconych (kwas oleinowy) oraz wielonienasyconych (omega 6 i omega 3). Oleje 8-krotnie zwiększają przyswajalność kurkuminy. Oleje znajdują się też w całym kłączu ostryżu, długiego i w takiej postaci warto go spożywać.

Kwercetyna

Kwercetyna jest organicznym związkiem pochodzenia roślinnego i należy do grupy flawonoli (flawonoidów). Można ją znaleźć m.in. w kwiatach głogu czy owocach kasztanowca, ale także w kaparach, cebuli, ciemnych winogronach (a więc i w produkowanym z nich winie), jabłkach, żurawinie, borówkach, śliwkach, czerwonych liściach sałaty, kapuście, cykorii, szpinaku, papryce, fasoli i brokułach oraz w ziołach: estragonie, zielonej herbacie, gwiazdnicy, żurawce, wyce, śledziennicy, czerwcu.
Kwercetyna również wyraźnie zwiększa biodostępność kurkuminy.

Kapsaicyna

Ten związek można znaleźć w papryczce chilli, to on nadaje jej ostry, piekący smak. Kapsaicyna jest również związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach. Spożywana z kurkuminą nie tylko zwiększa jej wchłanianie do krwioobiegu, ale też lepiej wspomaga proces odchudzania, pobudzając perystaltykę jelit i zwiększając uczucie sytości.

Liposomalność – ważna cecha

Liposomy to pęcherzyki powstające z fosfolipidów, wypełnione płynem i otoczone warstwą tłuszczu. Występują naturalnie w organizmie, np. we krwi, ale są też wytwarzane sztucznie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Współcześnie wiele substancji aktywnych (m.in. właśnie kurkumina) zamyka się w otoczce lipidowej, gdyż w takiej postaci więcej specyfiku trafia do krwioobiegu. Jeśli więc sięgamy po suplementy zawierające kurkuminę, warto wybrać te zawierające kurkuminę liposomalną.

Niesamowite relacje

Kurkumina jest bardzo skutecznym i, co najważniejsze, naturalnym lekiem pochodzącym z Dalekiego Wschodu. Jej przyjmowanie jest korzystne dla zdrowia, można nawet w ten sposób cofnąć postępującą już chorobę. Aby jednak móc w pełni skorzystać z jej właściwości, należy pamiętać o synergicznych relacjach kurkuminy z innymi substancjami, które nieporównywalnie zwiększają jej przyswajalność i w ten sposób wpływają na polepszenie stanu zdrowia.

Bibliografia

A. Goel, Kurkumina. Odpowiedź natury na raka i inne przewlekłe choroby, Warszawa 2017
S. Przybylska, Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy, Problemy Higieny i Epidemiologii 2015 vol. 96 nr 2, s. 414–420
A. Sęda, Kurkuma. Coś więcej niż tylko kolejna przyprawa, Biotechnologia.pl, http://biotechnologia.pl/kosmetologia/kurkuma-cos-wiecej-niz-tylko-kolejna-przyprawa,2356 
H. Różański, Piperyna i jej działanie. Piperyna w suplementach, Rozanski.li, http://rozanski.li/2008/piperyna-i-jej-dzialanie/
M. Siwek, Liposomy a ich zastosowanie, Biotechnologia.pl. http://biotechnologia.pl/biotechnologia/liposomy-a-ich-zastosowanie,9508